Ứng dụng ảnh viễn thám trong quản lý rủi ro thiên tai. Đặc biệt, chuẩn bị, ứng phó và phục hồi để giảm thiểu tác động của thiên tai xuống mức thấp nhất. Không có một quốc gia nào miễn nhiễm với thiên tai. Chỉ có mức độ tổn thương khác nhau đối với những thiên tai này.
- Ứng dụng ảnh viễn thám giám sát thoái hóa đất đai
- Ứng dụng của ảnh vệ tinh và dữ liệu viễn thám
- Giám sát thảm họa thiên tai với dữ liệu ảnh viễn thám
Viễn thám quản lý rủi ro thiên tai là gì?
Theo Hiệp hội Chữ thập đỏ và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế (IFRC), quản lý rủi ro thiên tai có thể được định nghĩa là quá trình mang tính hệ thống nhằm áp dụng các quy định hiện hành, huy động các cơ quan, tổ chức, cá nhân và kỹ năng cần thiết đối phó với tất cả các khía cạnh nhân đạo của các trường hợp khẩn cấp.
Ứng dụng ảnh viễn thám phân tích các kiểu thiên tai:
Thiên tai tự nhiên: bao gồm động đất, lũ lụt, bão, lốc xoáy, núi lửa, v.v … Những thiên tai này tác động ngay lập tức đến sức khỏe con người và các tác động sau đó như lở đất và hỏa hoạn, có thể gây ra thêm nhiều cái chết và tổn thất.
Thiên tai môi trường: chủ yếu bao gồm các tai nạn công nghệ và công nghiệp, thường liên quan đến sản xuất, sử dụng vận chuyển vật liệu nguy hiểm. Ví dụ như sự cố tràn dầu và cháy rừng do con người gây ra.
Thiên tai đại dịch: Liên quan đến sự lây lan đột ngột của một bệnh truyền nhiễm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người và làm gián đoạn các hoạt động dịch vụ, kinh tế. Các thiên tai này có xu hướng gây ra thiệt hại lớn về kinh tế và xã hội. Các ví dụ bao gồm lây lan sốt xuất huyết và dịch SARS.
Thiên tai phức tạp: Liên quan đến sự chống phá các cơ quan nhà nước, cướp bóc và tấn công vào các trụ sở chiến lược. Ví dụ bao gồm chiến tranh và đảo chính.
Thực tế ứng dụng ảnh vệ tinh phát hiện biến đổi khí hậu ở nước ta
Bất kỳ thiên tai, trường hợp khẩn cấp nào cũng có thể làm gián đoạn các dịch vụ thiết yếu như cung cấp nước sạch, vận chuyển, liên lạc, v.v … Với những gián đoạn đột ngột này, sẽ có những hậu quả to lớn đối với mạng lưới y tế, kinh tế và xã hội của cộng đồng địa phương và các nước láng giềng bị ảnh hưởng. Những thảm họa này có tác động lâu dài đối với người dân sau khi các tác động ngay lập tức được giảm nhẹ. Do đó, các hoạt động cứu trợ không được chuẩn bị tốt có thể có tác động tiêu cực đối với những nạn nhân thảm họa này (chưa kể đến các cơ quan cứu trợ).
Trong những năm gần đây, tần suất và cường độ của thiên tai ngày càng tăng. Những thiên tai này có xu hướng tác động tiêu cực tới sự phát triển bền vững thông qua các tác động kinh tế, xã hội và môi trường. Do đó, bắt buộc phải phát triển các công cụ tinh vi và hiệu quả để quản lý thảm họa.
Đúng là không phải tất cả các thiên tai đều có thể được ngăn chặn, nhưng những rủi ro liên quan đến mất tính mạng con người có thể giảm đáng kể với các kế hoạch sơ tán đúng đắn.
Các hình ảnh từ trạm thu ảnh viễn thám cung cấp thông tin địa lý có thể cung cấp cho các cơ quan ứng phó thảm họa thiên tai khẩn cấp rất nhiều thông tin hữu ích để đánh giá và phân tích các thảm họa. Các ứng dụng hình ảnh vệ tinh có độ phân giải không gian cao và đa thời gian, như giám sát lũ lụt và phát hiện cháy rừng, đưa ra một phản ứng hiệu quả nếu thảm họa thực sự xảy ra.
Viễn thám và hệ thống thông tin địa lý được sử dụng như thế nào?
Sử dụng công nghệ viễn thám và GIS với khả năng phân tích không gian của nó, có thể thiết kế các hệ thống mô phỏng tương tác có độ chính xác cao nhằm thúc đẩy sự hiểu biết toàn diện hơn về các thiên tai khác nhau, hậu quả và thiệt hại mà chúng có thể gây ra cho một khu vực nhất định. Các dữ liệu từ hệ thống thông tin địa lý hoạt động như một công cụ hỗ trợ quyết định vì cuối cùng, tất cả các thảm họa đều có tính chất không gian.
Với sự trợ giúp của các lớp GIS khác nhau, việc ra quyết định có thể được thực hiện. Điều này sau đó có thể giúp lập kế hoạch hiệu quả cho các hành động ứng phó khẩn cấp mà sau đó có thể được đánh giá nội bộ. Thông tin không gian địa lý là điều cần thiết cho một phản ứng hiệu quả và nhanh chóng cho các tình huống khẩn cấp. Công nghệ viễn thám đã trở nên phổ biến trong các nhiệm vụ phòng ngừa, ứng phó và khắc phục thảm họa.
Sử dụng hình ảnh vệ tinh để cảnh báo trước sự biến động của thiên nhiên
- Chuẩn bị bản đồ nền về các bản đồ chuyên đề khác nhau bằng hình ảnh vệ tinh
- Xác định vùng an toàn để phục hồi chức năng
- Xác định bệnh viện và cơ sở y tế để phục hồi chức năng
- Lập kế hoạch sơ tán và tác chiến
- Xác định vị trí thích hợp để xây dựng nơi trú ẩn và nhà ở
- Các bản đồ chuyên đề như lập bản đồ địa mạo thủy văn, tạo DEM, lập bản đồ địa hình, lập bản đồ độ dốc, v.v.
- Quản lý hiệu quả việc phục hồi và tái thiết các vị trí bị hư hại.
Ngày nay, với những tiến bộ khoa học to lớn, việc thực hiện các hoạt động này trở nên dễ dàng hơn. Các nghiên cứu dựa trên viễn thám và GIS, chẳng hạn như Mô hình số độ cao (DEM) và mô phỏng đã được thực hiện để tìm hiểu các sự cố thiên tai liên quan đến các địa điểm cụ thể. Các kỹ thuật tiên tiến và tinh vi như viễn thám và GIS giúp ích trong vô số cách khác nhau như phân vùng các khu vực theo cường độ rủi ro thiên tai, mô phỏng các kịch bản thiệt hại do thiên tai, v.v.
Nguồn: Cục viễn thám QG
Ngọc Hiền